Beton en asfalt zijn reuzevervuilers. En dat beseft BAM Infra Nederland als geen ander. Volgens programmamanager duurzaamheid Jasper Visser wil het bedrijf veel sneller verduurzamen dan het nu al doet, maar trapt het huidige systeem op de rem. “Elektrische machines zijn leuk. Maar alleen een integrale aanpak waarin partijen binnen de hele keten samen innoveren en van elkaar leren kan de redding zijn.”
Monsteropgave
“Als bouwsector staan we voor een monsteropgave”, aldus programmamanager duurzaamheid bij BAM Infra Nederland Jasper Visser. “Enerzijds moet er gebouwd worden, van dijken voor droge voeten tot het onderhoud van wegen en de ontsluiting van regio’s via infrastructurele projecten zoals de Lelylijn. Lijnrecht daartegenover staat de verduurzamingsuitdaging van de bouwsector, die met de huidige inrichting verantwoordelijk is voor een buitensporig groot deel van de schadelijke emissies en het materiaalverbruik. De grote vraag is: hoe gaan we die twee met elkaar rijmen?”
Ketensamenwerking als enige oplossing
In het debat gaat het vaak over technische innovaties zoals het vervangen van dieselmotoren door elektrische. Visser: “Maar dan heb je het over een fractie van de emissies. 90 tot 95 procent van de uitstoot van de infrasector komt door de productie en het transport van materialen zoals beton en asfalt. Dat aanpakken kan alleen via een volledig andere benadering, waarin samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid centraal staan.”
Materialen maken vaak een lange reis voordat ze op de bouwplaats aankomen. Cement en bitumen komen doorgaans van ver of zijn onderdeel van een zeer vervuilend proces. Verduurzamen van de keten is mede daardoor dus bijzonder complex. “Je moet samenwerken met de hele keten om de uitstoot naar nul te krijgen. Wil je zó bouwen dat de maatschappij er het meest profijt van heeft, de lokale economie wordt gesteund én dat de omgeving zo min mogelijk overlast ervaart? Dan is de enige oplossing een samenwerkingsverband waarin ook overheidspartijen betrokken zijn.”
Focus op de werkelijke kosten
Binnen deze benadering kunnen bouwbedrijven niet langer de prijs drukken door de kosten bij de maatschappij neer te leggen, zoals nu nog soms het geval is. Visser: “Gelukkig gaan we steeds meer toe naar een model dat draait om de milieukostenindicator (MKI), waarbij naast de financiële kosten ook de maatschappelijke kosten in de prijs zijn opgenomen. Om een level playing field te garanderen waarin niemand onder de MKI uit kan, moet ook de overheid als opdrachtgever betrokken zijn. Bijna alle bouwbedrijven kunnen werken met de MKI en zijn hier goed in geworden, toch blijft het een uitdaging om dit in alle werken voldoende mee te laten wegen.”
Leren van elkaars successen en innovaties
Cruciaal is volgens Visser tevens dat bouwbedrijven samen onderzoek doen naar innovaties en leren van elkaars successen. “In de Nederlandse bouwsector zit enorm veel talent, potentie en ontwikkelvermogen. Ga je op de juiste manier met elkaar innoveren en samenwerken, dan is er niets dat wij níét kunnen oplossen. Belangrijk is wel dat bouwbedrijven zich nog kunnen onderscheiden en profijt hebben van hun eigen vindingen.”
Het Betonakkoord schetst volgens Visser aardig de contouren van het ideale model. Dit akkoord is ondertekend door partijen uit de hele keten: van bouwbedrijven en recyclingbedrijven tot leveranciers en (hoofdzakelijk publieke) opdrachtgevers. “Binnen het akkoord zijn afspraken gemaakt over bepaalde minimale eisen, bijvoorbeeld op het vlak van uitstoot en recycling. Partijen worden gestimuleerd om van elkaar te leren en samen te innoveren, maar tegelijkertijd is er voldoende ruimte voor iedere ondertekenaar om zichzelf te onderscheiden.”
Het grootste obstakel: tijd
Het allergrootste obstakel is volgens de programmamanager tijd. “Qua techniek kan alles linksom of rechtsom wel opgelost worden. Massale bosbranden, een kaalslag onder insectenpopulaties: de krantenkoppen maken duidelijk dat we kampen met een enorm probleem. En dat de tijd om er iets aan te doen te kort is. Roadmaps voor 2030 zijn mooi, maar ik vrees dat de transitie een paar versnellingen hoger moet.”
Visser stelt dat BAM graag nog veel sneller zou willen gaan. “We zijn een grote bouwer met decennia ervaring, die enorme investeringen in duurzaamheid doet en honderden mensen in dienst heeft die werken aan het verduurzamingsdossier. Bij het doorrekenen van onze plannen zien we dat het sneller kán en dat er nog veel meer mogelijk is. Helaas lopen we soms tegen een muur aan: de omgeving kan of wil niet zo snel als wij graag zouden zien.”
Integrale aanpak die recht doet aan regio’s
Visser geeft een presentatie over de duurzaamheidsinnovaties van BAM Infra op het New Energy Forum 2023 in Groningen, een evenement rondom de energie- en mobiliteitstransities. Visser: “Bij het Forum wil ik het met andere professionals gaan hebben over de uitdagingen en kansen voor regio’s.”
“Hypothetisch gezien zou je kunnen zeggen: om te verduurzamen schrappen we alle projecten buiten de Randstad. Daarmee zou je in één keer een hoop impact maken, maar het gaat ook ten koste van enorme maatschappelijke waarde. Het mooiste zou zijn als we binnen de grenzen van de aarde kunnen bouwen met zoveel mogelijk waarde voor mensen, waarbij regio’s als Groningen óók de vruchten plukken van de verduurzamingsslag die we aan het maken zijn. En dat dus niet alle investeringen in bijvoorbeeld waterstof in de Randstad terechtkomen.”
Dat is volgens de programmamanager een extra dimensie binnen de monsteropgave waar de bouwsector voor staat, die de noodzaak van een integrale benadering vergroot. “Op evenementen, zoals het New Energy Forum, vind je professionals uit een breed scala aan domeinen. Daarom wil ik mijn bezoek aangrijpen om samen met hen te onderzoeken: hoe kunnen we het beste toewerken naar zo’n totaalaanpak?”
New Energy Forum
Op 22 juni 2023 gaf Jasper Visser een presentatie tijdens de derde editie van het New Energy Forum in Groningen. Hét event voor de (aanstaande) mobiliteits- en energieprofessional en gericht op de energie- en mobiliteitstransitie. New Energy Forum is een initiatief van New Energy Coalition, EnTranCe en Hive.Mobility.
Foto’s: BAM Infra Nederland
