Keynote: hoe technologie de mobiliteit radicaal verandert en vernieuwt

Door Emiel van Dongen

In zijn keynote van het New Energy Forum 2024 schetste mobiliteitsexpert Carlo van de Weijer zijn visie op de toekomst van mobiliteit. Mensen blijven altijd reizen, zo stelt hij. Mobiliteit moet dus – vooral via technologie – duurzaam, veilig en economisch efficiënt worden gemaakt. Zijn conclusies? De auto blijft belangrijk. De fiets wordt nóg belangrijker. En we blijven vliegen, meer nog dan nu. Ook kwamen de toekomstige mobiliteitskansen voor Noord-Nederland aan bod. Met als grote hoofdrolspeler: een aantrekkelijke woonomgeving.

Mensen blijven altijd behoefte hebben aan mobiliteit, stelde Carlo van de Weijer op 20 juni in zijn keynote voor het jaarlijkse event over (de toekomst van) energie en mobiliteit. Na een lange carrière in de automotive werkt hij nu hoofdzakelijk bij de TU/e, als directeur Smart Mobility en general manager van het Eindhoven AI System Institute.

“Mensen besteden al heel lang – en waarschijnlijk nog heel lang – gemiddeld ruim een uur per dag aan mobiliteit”, vertelt Van de Weijer, als we met hem videobellen vlak na thuiskomst van een businesstrip naar China. “Ook in tijden van remote werken en allerlei thuisbezorgdiensten neemt de gemiddelde reistijd niet af. Mensen reizen namelijk niet alleen om van A naar B te komen, maar omdat het een diepgewortelde behoefte is. Mobiliteit is ook een doel op zich.”

Vernieuwingen kunnen en moeten bijdragen

Technologische innovatie kan zorgen voor compleet nieuwe vervoersmogelijkheden. Denk aan drones, elektrisch vliegen, de hyperloop of – wie weet, ooit – teleporteren. Niet alleen kán vernieuwing volgens de expert helpen om de huidige mobiliteitsoplossingen duurzamer, veiliger, comfortabeler en rendabeler te maken. Het móét dat ook.

De mobiliteit van nu is niet houdbaar, meent Van de Weijer. “Vooral qua milieubelasting en verkeersongevallen. We moeten dus aan de slag met innovatie. Kijk je naar de actuele problemen, de oplossingen aan de horizon en de echte behoeften van mensen, dan kun je redelijk goed zien welke oplossingen zinnig en onzinnig zijn.”

Ook zelfrijdend blijft eigen auto favoriet

Zojuist heeft Van de Weijer in China gereden in een zelfrijdende taxi. “Dat was echt next-level vergeleken met wat ik in de VS heb meegemaakt.”

De zelfrijdende auto wordt een glorieuze toekomst toegeschreven. Een veelgehoorde droom: zelfrijdende (deel)auto’s die komen voorrijden na één druk op de knop. Van de Weijer: “Dat zou theoretisch veel voordelen opleveren, zoals minder parkeerplaatsen. Toch voorspel ik dat we dit soort robottaxi’s nooit gaan gebruiken. De auto is zo diep verankerd in ons reptielenbrein dat je autobezit niet zomaar kunt afschaffen. Althans, niet in een democratische rechtsstaat. Mensen willen simpelweg de vrijheid en onafhankelijkheid die ze ervaren bij een eigen auto.”

Van de Weijer gelooft dat de technologie op een gegeven moment rijp genoeg is, maar dat het autonoom rijden beperkt zal blijven tot bijvoorbeeld files en lange stukken snelweg. “Je kunt dan, net zoals nu in de trein, ondertussen werken of een boek lezen.”

Duurzaam vliegen

Vliegen wordt de duurzaamste modaliteit voor lange afstanden, voorspelt de mobiliteitsexpert. “Vliegen heeft nu een enorm slecht imago en wordt niet echt geassocieerd met toekomstige mobiliteit. Maar het wordt veel duurzamer. Met name dankzij synthetische brandstoffen, maar wellicht ook door elektrische vluchten tussen regionale luchthavens.”

Voor drones ziet hij weinig toekomst. “Het transporteren van mensen en goederen door de lucht is energetisch zeer inefficiënt. Wil je iets substantieels vervoeren, zoals pakketjes, dan rollen die waarschijnlijk gewoon autonoom over de weg. Drones zouden vooral enorm veel geluidsoverlast veroorzaken. De herrie stijgt namelijk kwadratisch met het gewicht. Hooguit zie je ze in situaties waar we nu helikopters inzetten, zoals noodgevallen en handhaving.”

Vliegtuig, auto en fiets als grote winnaars

Van de Weijer verwacht dat vliegtuigen, auto’s en fietsen (ook) in de toekomst de populairste vervoersmodaliteiten zijn. “Vliegen komt als absolute winnaar voor lange afstanden uit de bus, de auto voor middellange afstanden en de fiets voor kortere afstanden.”

“De belangrijkste reden: ze zijn niet afhankelijk van dure en inflexibele infrastructuur. Voor vliegen heb je alleen een landingsbaan van twee kilometer nodig. En voor auto’s en fietsen wegen, die relatief goedkoop en lekker flexibel zijn. Treinen en bussen zullen een relatief bescheiden, maar wel een belangrijke rol spelen. Om steden te verbinden en ruraal gebied goed aangesloten te houden.”

Kansen en valkuilen voor Noord-Nederland

Tot slot zoomde de expert in op de toekomstige mobiliteitssituatie van Noord-Nederland. Die toekomst ziet hij niet zozeer in een snellere verbinding met de Randstad of een hyperloop. Maar juist in het koesteren van het landelijke karakter van de regio.

Van de Weijer: “Het vestigingsklimaat en de woonkwaliteit zijn in Noord-Nederland veel beter dan in de Randstad. Mensen zijn er aantoonbaar gelukkiger. Dat komt ook omdat, in tegenstelling tot wat men denkt, het voorzieningenniveau niet slechter is dan in hoogstedelijke gebieden. Mensen die landelijk wonen ervaren daarnaast meer gemeenschapszin, een veiliger gevoel en meer vrijheid. Dat zou ik gewoon verder versterken.”

“Onder meer door de lat van verkeersveiligheid veel hoger te leggen: het Noorden moet de veiligste regio van Nederland worden. Scheid je fietsers en vrachtwagens op álle wegen, dan is dat bijvoorbeeld een heel effectieve maatregel.”

Ontwikkelen regionale luchthavens

Vanwege de gunstige toekomstperspectieven van vliegen, zou het volgens Van de Weijer voor Noord-Nederland een slimme zet zijn om in te zetten op (door)ontwikkeling van regionale luchthavens zoals Groningen Airport Eelde.

“Zo creëer je op kostenefficiënte wijze een verbinding met de rest van de wereld. Ik hoorde laatst dat er op jaarbasis nu nog geld bij moet voor Groningen Airport. Maar met de investeringen die nodig zijn voor een snellere treinverbinding, zou je de luchthaven duizenden jaren kunnen subsidiëren.”

Dat zal niet eens nodig zal zijn, voorspelt Van de Weijer, aangezien we meer gaan vliegen in de toekomst. “Zo’n luchthaven wordt vanzelf winstgevend. En kan zelfs van groot economisch en maatschappelijk belang worden voor de regio. Bijvoorbeeld als er meer verbindingen met andere luchthavens komen. Een groot deel van die vluchten zal overigens elektrisch zijn, voorspel ik.”

De uniciteit van het Noorden

Het zou voor de noordelijke provincies volgens Van de Weijer goed zijn om te focussen op de unieke voordelen. “De regio moet zich in mijn ogen mínder gedragen als een overloopgebied voor de Randstad en juist méér ambities voor de dag leggen. Het is echt beter leven in het Noorden dan in de drukte.”